ដោយៈ គង់ សូរិយា
ភ្នំពេញៈ ប្លង់ទន់ គឺសម្រាប់សិទ្ធិដីធ្លីដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីជាមួយ ឬទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ឬស្រុក។ នៅក្រោមក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១ ប្លង់ទន់មិនផ្តល់សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ឡើយ។ ប៉ុន្តែវាជាការទទួលស្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ។
យោងតាមឯកសាររបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់បានឲ្យដឹងថា អ្នកកាន់កាប់ដី ដែលមិនមានប្លង់រឹង អាចមានសិទ្ធិលើដីធ្លីនោះ ក្នុងនាមជាភោគីស្របច្បាប់។ ភោគៈស្របច្បាប់ គឺគ្រាន់តែជាសិទ្ធិបណ្តោះអាសន្ន ដែលភោគីមានសិទ្ធិស្រដៀងគ្នា នឹងម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករដែរ។
ភោគី អាចផាត់ចេញ ផ្ទេរ សាងសង់ កែលម្អរចនាសម្ព័ន្ធ និងប្រើប្រាស់ដីធ្លីសម្រាប់ដាក់ធានា។
យោងតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១ បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលចាប់កាន់កាប់ដី មុនការអនុម័តលើច្បាប់នេះ អាចមានសិទ្ធិកាន់កាប់ស្របច្បាប់ ដរាបណាការកាន់កាប់នោះ បំពេញតាមលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន។ ម្ចាស់ដីត្រូវបញ្ជាក់ថា ការកាន់កាប់នោះគឺពិតប្រាកដ គ្មានហិង្សា ដឹងឮជាសាធារណៈ គ្មានអាក់ខាន និងដោយសុចរិត។
យ៉ាងនេះក្តី រាល់ការកាន់កាប់ដែលចាប់ផ្តើមបន្ទាប់ ពីច្បាប់ភូមិបាលត្រូវបានអនុម័តនៅខែ សីហា ឆ្នាំ ២០០១ គឺមិនស្របច្បាប់ឡើយ ។ អ្នកទិញបន្តបន្ទាប់ មានសិទ្ធិកាន់កាប់ដូចភោគីដើម ប្រសិនបើពួកគេអាចបង្ហាញឯកសារបញ្ជាក់ ពីការកាន់កាប់មុនពេលច្បាប់នេះចូលជាធរមាន។
សិទ្ធិកាន់កាប់ស្របច្បាប់ មិនរាប់បញ្ចូលដីសាធារណៈរដ្ឋឡើយ ។ ប្រសិនបើការកាន់កាប់បំពេញ តាមលក្ខខណ្ឌខាងលើ ម្ចាស់ដីមានសិទ្ធិស្នើសុំប្លង់រឹង។
ការមានប្លង់រឹង ជាវិធីតែមួយគត់ដែលម្ចាស់ដី អាចទទួលបានសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ។ ដីដែលមានប្លង់រឹង ត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅថ្នាក់ជាតិ តាមរយៈយន្តការចុះបញ្ជីមួយក្នុងចំណោមយន្តការបី។ ការទទួលបានការទទួលស្គាល់ផ្លូវការលើកម្មសិទ្ធិជាប្រការសំខាន់ ព្រោះវាអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យជម្លោះដីធ្លី និងការពារម្ចាស់ដីពីការបាត់បង់អចលនវត្ថុរបស់ខ្លួន ហើយឯកសារនេះ គ៏អាចយកទៅប្រើក្នុងតុលាការ ជាភស្តុតាងក្នុងពេលមានជម្លោះ។
ក្រៅពីនេះ ឯកសារប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីផ្តល់ឲ្យម្ចាស់ដី នូវលទ្ធភាពទទួលបានមូលធនតាមរយៈការដាក់ធានា សម្រាប់កម្ចីប្រាក់ពីធនាគារ។ សេចក្តីព្រួយបារម្ភ លើបញ្ហាទាំងនេះ តែងតែត្រូវបានលើកឡើង ជាពិសេសបន្ទាប់ពី ករណីបឹងកក់ និងកោះពេជ្រ ដែលក្នុងករណីទាំងពីរនេះ ប្រជាជន ដែលមានសិទ្ធិស្របច្បាប់លើដី មិនទទួលបានឱកាសវាយតម្លៃលើ សិទ្ធិកាន់កាប់របស់ពួកគេ មុននឹងដីរបស់ពួកគេត្រូវបានដកហូត។
ប្រជាជនដែលមិនមានសិទ្ធិ ជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករលើដីធ្លី អាចជាអ្នកតាំងទីលំនៅដោយមិនស្របច្បាប់ សម្រាប់ ហេតុផលជាច្រើន បើទោះជាពួកគេជឿថា ពួកគេមានកម្មសិទ្ធិ ឬការកាន់កាប់ស្របច្បាប់ក៏ដោយ។
សិទ្ធិទទួលបានអចលនវត្ថុឯកជន ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ ប៉ុន្តែក្របខ័ណ្ឌគ្របដណ្តប់លើសិទ្ធិទាំងនោះ មិនត្រូវបានបង្កើតឡើងនោះទេ រហូតដល់ការអនុម័តច្បាប់ភូមិ បាលឆ្នាំ ២០០១។ ក្នុងគោលបំណងចុះបញ្ជីដីធ្លីទាំងអស់ ជាប្លង់រឹងដែលមានការទទួលស្គាល់ថ្នាក់ជាតិ ជាលទ្ធផល កម្ពុជាមានប្រព័ន្ធកម្មសិទ្ធិដីធ្លីពីរ ដែលមានទាំងប្លង់ “ទន់” និងប្លង់ “រឹង”៕
